Cá nướng sông Đà

Vùng lòng hồ sông Đà có rất nhiều loài cá nước ngọt như có thể chế biến thành vô vàn món ngon, trong đó không thể không kể đến món cá nướng sông Đà. Cá bắt vào mùa mưa vào khoảng tháng 9 – tháng 10 chế biến là ngon nhất. Cá kẹp vào thanh tre rồi nướng trên bếp lửa. Sau khi chín, đặt cá trên lá chuối xanh, ăn kèm với lá sấu non, lá mơ, lá lốt, đinh lăng rồi chấm với muối ớt xanh. Thịt cá thơm, có vị ngọt, ngon ngất ngây. Đây là đặc sản nổi tiếng của đất Hòa Bình.

Cơm lam

Hòa Bình có loại gạo nương vô cùng dẻo thơm là nguyên liệu quan trọng nhất làm nên món cơm lam ngon trứ danh của xứ này. Gạo nếp nương được ngâm qua đêm cho mềm, trộn lẫn với cùi dừa thái sợi, lèn thật chặt trong ống nứa tươi dài khoảng 30 cm rồi đổ thêm ít nước cốt dừa, sau đó nút ống lại bằng mía hoặc lá chuối, nướng khoảng 2 tiếng trên bếp củi là dậy mùi thơm phức. Hạt cơm mềm dẻo thoang thoảng mùi ống nứa, rắc thêm ít vừng, chấm với xì dầu là ngon tuyệt. Ngoài ra, cơm có thể dùng kèm với các món đặc sản khác như cá nướng, măng đắng, thịt lợn muối chua...

Thịt trâu nấu lá lồm

Thị trâu nấu lá lồm là món ăn ưa thích của người Mường. Thịt trâu đem thui, cạo sạch, sau đó bung cho mềm. Khi thịt đã chín thì thái miếng nhỏ, cho vào nồi đất hầm kĩ cùng với lá lồm (một loại lá chua) giã nhỏ và tấm gạo. Hầm cho đến khi gạo tấm nở và sánh lại là được. Khi chín, thịt trâu ngấm vị chua lá lồm và hương gạo.

Lợn mán thui luộc

Lợn mán được nuôi thả tự nhiên nên thịt ngọt, da béo. Lợn mán sau khi cắt tiết, đem thui vàng, thui đến đâu cạo sạch lông đến đó, rồi đem rửa sạch, xẻ thịt rồi cho vào nồi luộc trên lửa liu riu. Đến khi thịt vừa chín tới đem thái thật mỏng, cuối cùng là bày trên lá chuối rừng. Món này ăn kèm với muối rang và hạt dổi nướng giã nhỏ.

Thịt lợn rừng xiên nướng

Lợn được đem đi thui thật vàng, sau đó thái miếng rồi đem tẩm ướp rất nhiều loại gia vị gồm muối, ớt bột, hồi, sả, lá móc mật, gừng, dấm... trong 15 - 20 phút. Thịt xiên vào que và đem nướng cho tới khi chảy hết mỡ ngấy, vàng ươm, dậy mùi thơm. Món ăn càng thêm ngon khi dùng kèm với xà lách, rau sống và một chén rượu cần.

Rau rừng đồ

Rừng núi Hòa Bình có nhiều loại cây rau rừng như rau beo, rau tầm bóp, rau đốm, rau đu đủ, rau the hởi,… Món rau đồ chính là lấy nguyên liệu từ các loại rau rừng đem đồ khoảng 30 – 40 phút, ăn kèm với bánh dày và sắn cùng thứ nước chấm của người bản xứ. Rau rừng đồ đủ hương vị đắng, cay, ngọt, bùi và thơm thảo khác nhau. Đây là món ăn không những có tính mát mà còn chứa nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe.

Măng đắng

Măng đắng có thể chế biến thành nhiều món hấp dẫn như xào mẻ, luộc, hầm, trong đó đặc biệt nhất là nướng. Măng ngon phải là măng mới nhú, đem nướng cho đến khi quắt lại, bóc dần từng bẹ, chấm với hỗn hợp nước chấm gồm muối, ớt, mắc khén, lá tỏi và tỏi giã nhỏ.

Ong rừng xào măng

Đây là món ăn thường xuất hiện vào độ cuối hè. Ong rừng sau khi lấy ra khỏi tổ được rửa qua bằng nước lạnh, để ráo rồi đem xào sơ qua với hành mỡ đã phi thơm đến khi ngả màu vàng thì đổ ra đĩa. Măng xào cho chín rồi bỏ ong vào đảo cùng, nêm nếm gia vị vừa ăn. Ong rừng xào măng thường ăn kèm với muối và củ kiệu.

Xôi nếp nương Mai Châu

Nếp nương đem ngâm nước từ 4 - 5 tiếng, sau đó người nấu đổ ra rổ cho ráo nước, bỏ vào xửng, đặt lên trên nồi nước, đậy kín rồi đun cách thủy khoảng một tiếng sau thấy hạt xôi chín dẻo là ăn được. Món này thường được nấu vào những ngày lễ tết, ngày hội xuống đồng, mừng lúa mới của đồng bào dân tộc miền núi.

Thịt lợn muối chua

Thịt lợn ướp với men lá rừng cùng gạo rang giã nhỏ khoảng một tiếng trong bồ. Sau đó đậy kín nắp bồ bằng lá chuối rồi để gần bếp củi hoặc trên gác bếp. Món ăn dùng kèm với các loại lá rừng, khi ăn thực khách sẽ cảm nhận được vị chua nhẹ do men lá, vị mặn của muối, dai của thịt và mùi hương gạo cùng hòa quyện.

Chả cuốn lá bưởi

Thịt lợn ba chỉ thái nhỏ, ướp gia vị, cuốn lá bưởi rồi đem nướng trên bếp than hồng. Món ăn ngon nhờ mùi thơm của thịt quyện với dầu từ lá bưởi rất đậm ngọt. Nước chấm ăn kèm món này có nhiều sự lựa chọn như tương đen, tương ớt, xì dầu sa tế hoặc nước chấm ớt - đặc sản của người Mường.

Chả rau đáu

Đây là món ăn đặc sản của người Mường. Lá rau đáu là một vị thuốc rất tốt cho sức khỏe, mọc tự nhiên ở những nơi ẩm ướt vào thời tiết lạnh. Muốn có lá rau đáu xanh tươi và đúng vị, người hái phải tìm kiếm cả ngày ở các bờ suối. Thịt làm chả phải có ít sụn để khi thưởng thức, nhai sựt sựt vui tai mà lại ít ngán. Chả rau đáu nướng chín thơm phức, hấp dẫn vô cùng, ăn kèm với cơm và nhâm nhi ít rượu là tuyệt nhất!

Cam Cao Phong

Tại Cao Phong, bên cạnh nhiều giống cam ngon nổi tiếng thì cam Canh và cam lòng vàng được ưa chuộng nhất vì quả mọng nước, vị ngọt đậm đà. Mùa cam từ tháng 8 âm lịch và kéo dài tới sau Tết. Bạn có thể mua cam dọc hai bên đường ở thị trấn Cao Phong nhưng tốt nhất nên mua tại các nhà vườn Cao Phong để đảm bảo chất lượng, không bị trộn với các giống cam khác.

Măng chua nấu thịt gà

Gà Lạc Sơn ở Hòa Bình sống trên núi đá vôi, uống nước sông nên thịt dai, thơm ngon đến lạ. Măng chua nấu thịt gà là món ngon được nhiều du khách yêu thích. Gà sơ chế, bỏ lòng mề rồi chặt ra từng miếng nhỏ, ướp gia vị cùng măng chua để ngấm khoảng nửa tiếng. Sau đó, bắc bếp hầm món ăn chừng 1 - 2 tiếng đến khi gà và măng nhừ thì cho thêm hạt dổi nướng giã nhỏ vào chung. Món này có thể dùng trực tiếp hoặc ăn kèm với cơm nóng, chén nước mắm hoặc muối tiêu chanh.

Canh loóng

Nguyên liệu nấu canh loóng gồm thịt luộc và nõn chuối. Cây chuối rừng bóc vỏ ngoài lấy nõn thái mỏng nhỏ, bóp với muối để xả chất chát sau đó cho vào nước luộc thịt, đun trên bếp củi khoảng 50 - 60 phút. Khi canh chín, rắc thêm ít hạt dổi nướng giã nhỏ và lá lốt rừng thái nhuyễn.

Lặc lày (mướp rừng/mướp Mường)

Lặc lày có thân tròn trịa, vỏ ngoài có sọc xanh trắng gần giống với dưa gang, vị ngọt, thanh mát. Những món ăn chế biến với lặc lày: canh lặc lày dồn thịt, lặc lày xào thịt bò, lặc lày luộc chấm mắm ớt...

Xôi tím gà nướng mắc khén

Đây là món ăn quen thuộc của bà con dân tộc Thái ở bản Lác (Mai Châu). Xôi có màu tím do gạo nếp trộn với nước lá rừng khi ép sẽ ra màu tím. Gà nướng mắc khén có hương vị thơm ngon, đậm vị núi rừng, ăn kèm với xôi tím là hợp nhất.

Nước chấm ớt

Đây là loại nước chấm cổ truyền của người Mường. Nguyên liệu làm nước chấm gồm ớt nướng giã với củ kiệu, đầu gà, tiết gà, ruột gà giã nhuyễn, rau thơm thái nhỏ. Trộn tất cả lại với nhau là có ngay chén nước chấm ớt, dùng chấm thịt luộc là ngon tuyệt.