Cá thính Lập Thạch

Ai đã một lần ghé Lập Thạch thưởng thức món cá thính đều không thể quên được hương vị đậm đà, thơm ngon của món ăn này. Món ăn này còn có tên khác là cá muối chua. Cá làm sạch, xếp vào vại theo thứ tự một lớp cá, một lớp muối rồi đậy lại bằng nan tre trong vòng 4 – 7 ngày. Khi cá ngấm muối thì ép cho nước chảy ra, nhồi bột thính lên mình cá, xếp cá vào vại khác trong vòng hai tuần thì dùng chế biến được món ăn. Cá thính ngon nhất là đem cá nướng trên than hoa. Cá có mùi thơm ngào ngạt của thính gạo, vị chua chua, mặn mặn, ăn kèm với cơm hoặc bánh tráng và rau sống, nước mắm rất hợp.

Dứa Tam Dương

Dứa Tam Dương gồm có 2 loại: dứa mỡ gà ruột vàng nhạt có vị chua và dứa Hướng Đạo quả nhỏ, ruột giòn, vị chua ngọt. Ngoài cách ăn quen thuộc là gọt hết mắt, ăn phần thịt bên trong, bạn có thể vừa đập vừa xoay cho ruột dứa nát ra nước mật, dùng dao khoét 1 lỗ nhỏ ghé miệng vào uống rất thú vị. Cách dùng này sẽ giữ được nguyên vị dứa rất thơm ngọt.

Tép dầu đầm Vạc

Đầm Vạc là nơi cung cấp lượng hải sản lớn cho tỉnh Vĩnh Phúc, trong đó có tép dầu. Tháng 8 đến tháng 10 là mùa thu hoạch những con tép dầu chứa đầy trứng. Tép dầu chiên giòn thì có vị béo ngậy, xương ít và mềm, còn khi kho tương thì vừa ngọt vừa bùi.

Chè kho Tứ Yên Lập Thạch

Cách nấu chè khá đơn giản: đậu xanh đồ chín, giã nhuyễn, trộn với nước đường rồi nhào thật đều tay. Chè có màu vàng tươi, thêm ít vừng bên trên, dùng kèm với trà nóng rất hợp.

Rượu dừa Tiên Tửu Ngọc Hoa (Yên Lạc)

Đây là đặc sản của huyện Yên Lạc. Rượu dừa được làm từ nếp cái và nước dừa lên men tự nhiên nên thơm ngát mùi dừa, vị ngọt nhẹ, không gây cảm giác háo nước hay đau đầu.

Bánh trùng mật mía Vĩnh Tường

Gạo nếp xay mịn, nắm thành từng nắm nhỏ, thả vào nồi nước mật mía Vĩnh Tường đang sôi. Bánh chín khi có màu trong và nước mật mía sôi lần nữa. Múc bánh ra đĩa, rưới nước mật, rắc thêm ít vừng là dùng được.

Bánh nẳng và bánh gạo Lập Thành

Cả 2 loại bánh đều được làm bằng gạo nếp cái hoa vàng, ngâm qua đêm với nước nẳng - tro của các loài cây. Sau đó vớt gạo ra để ráo nước rồi gói bằng lá chít, nấu trong khoảng từ 5 - 6 tiếng là dùng được. Đây là món bánh truyền thống của dân vùng Lập Thành, thường được dùng trong các ngày giỗ, dịp lễ hội.

Bánh ngõa Lũng Ngoại

Lũng Ngoại là ngôi làng lâu đời có truyền thống làm bánh ngõa. Loại bánh này được làm từ gạo nếp thơm, mật mía hoặc đường và đỗ xanh. Bánh chín thơm lừng, vị ngọt béo, hơi dai và bùi.

Bánh gio Tây Đình

Người làng Tây Đình còn gọi bánh gio là bánh nắng do bánh có màu vàng nâu óng ánh như nắng. Bánh được làm từ gạo nếp ngâm với nước gio - nước của các loại cây chọn lọc đã đốt cháy. Bánh gio Tây Đình chấm cùng mật ong rừng là ngon nhất.

Giò lụa Phú Đức

Giò lụa (chả lụa) Phú Đức rất nổi tiếng từ Bắc chí Nam bởi giò lụa có màu hồng nhạt tươi, hương vị hảo hạng, không pha bột, ăn mềm và ngon miệng. Để làm nên một món ăn nổi tiếng như thế, người đầu bếp phải chọn phần thịt mông của con heo vừa mổ, sau đó giã thật đều, thêm ít nước mắm ngon rồi tiếp tục giã thật nhuyễn thì gói thịt lại bằng lá chuối. Giò lụa Phú Đức có thể chấm kèm với muối tiêu chanh hoặc ăn kèm bánh mì, bánh cuốn, bún...

Su su Tam Đảo

Su su là thuộc họ bầu và bí, dùng được cả quả lẫn ngọn. Loại su su Tam Đảo có cọng dài, lá xanh non, sợi vòi non tơ, thường dược dùng làm món luộc hoặc xào.

Bánh quấn Tam Đảo

“Bánh quấn” là cách phát âm chệch của từ “bánh cuốn” - loại bánh tráng nóng bằng bột gạo. Bánh quấn Tam Đảo có thể ăn kèm với trứng chiên, thịt heo luộc, cánh gà… Loại bánh quấn được ưa chuộng nhất là bánh quấn ăn cùng thịt đồi nướng để chung với nước mắm chua ngọt.

Bò tái kiến đốt

Thịt bò mới mổ cắt thành từng mảng còn nóng hổi đem treo ngay cạnh các tổ kiến trên cây rừng. Chọn loại kiến càng hung dữ càng tốt, chọc cho chúng trong tổ bung ra, bâu kín miếng thịt. Sau đó đem thịt thui trên bếp than hồng đến khi chín tái. Món này ăn kèm rau sống và chén nước chấm làm từ ngô và đậu tương, pha thêm chút đường cùng gừng thái sợi.

Lợn đồi nướng xiên

Lợn được nuôi thả trong rừng, ăn cây cỏ tự nhiên nên thịt đặc biệt thơm ngon. Thịt lợn muốn nướng xiên phải chọn những chỗ nạc ngon, thái cẩn thận từng miếng mỏng và nhỏ, ướp gia vị đặc biệt của người đồng bào rồi nướng trên lửa than. Ăn cùng cùng lợn đồi nướng xiên là bánh quấn, chấm nước mắm pha cùng các gia vị đi kèm mới cảm nhận được hương vị đặc trưng của miền núi nơi đây.

Măng Tam Đảo

Măng ở đây chủ yếu là loại măng sặt, măng nứa, to bằng chuôi liềm và dài hơn gang tay. Măng đem luộc nguyên mụt, ngâm nước muối rồi chấm với mắm tôm, chan ớt.

Gà đồi Tam Đảo

Gà đồi Tam Đảo chủ yếu là gà tre, gà ri được nuôi thả tự nhiên trên địa hình đồi núi nên thịt rất săn chắc, da mỏng. Thịt gà luộc thì giòn ngọt, thơm lừng và ngọt nước. Người Tam Đảo còn biến tấu thành món nhiều món như gà bọc giấy bạc, gà đắp đất, gà rắc muối nướng, lẩu gà…  

Rượu sâu chít

Tên khác: bạch trùng thảo hoặc đông trùng hạ thảo.

Sâu chít ăn nõn cây để sống, chỉ to bằng nửa ngón tay út, dài độ hai đốt tay, thân mình trắng sữa. Chít được lấy từ rừng cỏ chít mang về đổ đầy rượu ngâm chìm rồi đặt vào góc tủ. Khoảng 1 tháng sau, rượu ngả màu trắng ngà. Rượu sâu chít rất tốt cho sức khỏe: bồi bổ tinh tủy, tráng dương, trị chứng suy nhược thần kinh, đau lưng, liệt dương, thận hư…

Chuối ngự Tam Đảo

Quả chuối ngự Tam Đảo chỉ nhỉnh hơn một ngón tay nhưng ruột vàng, vỏ mỏng, thơm ngon và ăn rất vừa miệng.

Bún Tháp Miếu

Tháp Miếu nổi tiếng với làng nghề làm bún. Được làm từ gạo trắng và nước trong qua nhiều công đoạn thủ công chặt chẽ, bún Tháp Miếu có sợi tròn, màu trắng trong, vị thơm dẻo.

Nem chua Vĩnh Yên

Vĩnh Yên là thương hiệu nem lâu đời và nổi tiếng của tỉnh Vĩnh Phúc. Để làm nem chua, người ta lấy thịt nạc và da giò làm sạch, xay nhuyễn, sau đó trộn đều, thêm gia vị cùng lá chùm ruột rồi gói nem thành những miếng nhỏ hoặc to bằng đòn bánh tét. Nem được ăn trực tiếp hoặc nướng trên bếp than hồng đều rất ngon.

Vó cần Hương Canh

Vó cần là món ăn dân dã, quen thuộc của người dân vùng Hương Canh. Cần chỉ lấy phần trắng, xắt dài khoảng 5cm. Bánh đa mật cắt sợi dài rang mỡ cho phồng lên. Vó trâu bò bóc bỏ xương thái chỉ. Lạc và vừng rang thơm, giã nhỏ, tất cả trộn lẫn với nhau, nêm mắm, đường, dấm ớt cho vừa là ăn được.

Cháo se - Bánh hòn

Đây là đặc sản chỉ có ở thị trấn Hương Canh, huyện Bình Xuyên. Nguyên liệu làm 2 món ăn này là bột gạo sống nhào với nước. Bột se nấu cháo phải tròn đều, dài như sợi bún. Cháo se có thể nấu với các loại thịt tùy theo ý thích mỗi người. Bánh hòn đem hấp phải có phần nhân gồm hành băm nhỏ, mỡ, thịt và mộc nhĩ. Khi ăn cháo se phải chấm cùng bánh hòn thì mới đúng “điệu”.

Gỏi cá đầm Vạc

Đầm Vạc có nhiều loại cá ngon để làm gỏi, trong đó cá chép được nhiều người ưa chuộng nhất. Cá làm sạch để ráo nước thì đem thái miếng dài khoảng 4 - 5 cm trộn với thính gạo, hành tây, rau thơm và rau răm. Đầu và xương cá băm nhỏ, nấu dấm với củ riềng giã nhỏ, nêm gia vị vừa ăn để làm nước chấm. Món này ăn kèm với bánh tráng và rau sống, dưa leo, chuối chát.

Đậu Rùa

Tên món ăn xuất phát từ tên gọi làng Rùa, xã Tuân Chính, huyện Vĩnh Tường. Đậu Rùa có hai loại là đậu Rùa trắng và đậu Rùa nướng. Cả hai loại đều được làm từ loại đỗ ngon, trải qua nhiều công đoạn chặt chẽ, tỉ mỉ. Đặc biệt là món đậu Rùa nướng than hồng sẽ có màu vàng ươm và dậy mùi thơm đỗ tương rang. Đây là món ăn vừa lạ vừa quen, du khách nên thử khi có dịp ghé qua làng Rùa.

Gà chọi 7 món

Gà chọi có thịt chắc, ngọt, rất thơm ngon. Món gà chọi 7 món gồm gà chọi nướng lá chanh,  gà hấp, gà xào sả ớt hành tây, gà nấu lá giang, gà nấu chuối xanh, canh xương gà hầm đậu xanh và nộm da cổ gà chọi.

* Đặc sản Sán Dìu:

Bánh chưng gù

Nguyên liệu làm bánh chưng gù không gì khác bánh chưng truyền thống: gạo nếp, đậu xanh và thịt ba chỉ. Điểm đặc biệt là bánh được gói bằng lá dong và lá chít, không gói vuông mà gói gù lên như chiếc lưng gù.

Bánh tro chấm mật

Bánh tro, hay bánh lảng chấm mật theo tiếng Sán Dìu, là loại bánh điển hình của người Sán Dìu. Nguyên liệu làm bánh gồm gạo nếp, nước tro của vỏ đỗ tương và măng tre phơi khô. Gạo nếp phải là loại thơm ngon nhất, hạt trắng, tròn mẩy, hương thơm tự nhiên. Nước gio sử dụng than của ba loại cây là tầm gửi cây dọc, thân cây sương song và thân cây vừng khô. Tất cả các nguyên liệu trên hoà quyện với nhau tạo thành bánh tro thơm ngon. Bánh được buộc chặt bằng lạt giang, sau khi gói xong được đem đi luộc. Bánh không có nhân, thơm và dẻo mềm khi chấm với mật ăn ngon và rất mát. Bánh tro giúp đề phòng và góp phần điều trị bệnh cao huyết áp.

Lợn mán Tam Đảo

Lợn mán là lợn rừng được nuôi trong các làng trại của người Sán Dìu. Do lợn ăn rau củ tự nhiên tự kiếm được trong rừng để sống nên thịt siêu nạc, ăn không ngấy, không hôi, càng nhai càng ngọt. Lợn mán chế biến món nào cũng thơm ngon, đậm đà, quen thuộc nhất là món thịt lợn ướp thính vì có thể để dùng lâu (khoảng 6 tháng).

Xôi đen

Đây là món ăn bắt buộc phải có trong tết Thanh Minh của người dân tộc ở Tam Đảo. Xôi được làm từ lá cây lau xau (còn gọi là lau sau, xau xau) trên rừng - một loài cây quý có tác dụng chữa bệnh vô cùng tốt. Muốn món xôi có màu đen nhánh, từng hạt nếp dẻo dính, hương xôi thơm nồng, vừa thơm vừa ngậy thì đòi hỏi người nấu phải có kỹ thuật tốt. Xôi giữ được từ hai đến ba ngày mà vẫn thơm ngon như vừa mới nấu.

Xôi trứng kiến

Xôi trứng kiến là đặc sản của người Sán Dìu. Trứng kiến thường to bằng hạt gạo, màu trắng sữa, thân mẩy và tròn, có thể chế biến thành nhiều món nhưng thông thường người dân ở đây sử dụng trứng kiến để đồ xôi. Hành củ phi thơm cùng mỡ già, cho trứng kiến vào xào, nêm gia vị cho vừa ăn. Xôi chín thì đánh tơi ra, trộn đều với trứng kiến, rắc một chút hành củ phi vàng lên trên là dùng được.

Tương Sán Dìu

Tương được làm từ cơm nấu chín, múc ra nia, phủ lá cây rừng Mỏ Quạ lên. Sau khoảng 7 ngày, cơm lên mốc thì đem rang xay đỗ tương thật mịn với tỉ lệ 10 ca nước, 2 ca muối. Cuối cùng, đem hũ tương phơi nắng to vài ngày là dùng được. Tương Sán Dìu có vị mặn, không ngọt như tương người Kinh.

Cà ghém muối

Cà ghém (cà pháo) muối để trong vại có thể dùng trong nhiều năm. Người Sán Díu thường dùng cà ghém ăn chung với cơm nắm hoặc cháo.